Antybiotyki to liczna i różnorodna grupa leków, stosowanych w leczeniu ogólnym lub miejscowym zakażeń bakteryjnych i grzybiczych. Ryzyko wystąpienia działań niepożądanych oraz interakcji lekowych po podaniu miejscowym antybiotyków jest niższe niż po podaniu doustnym czy pozajelitowym.
Ze względu na mechanizm działania, antybiotyki dzielimy na bakteriobójcze lub bakteriostatyczne. Działanie przeciwbakteryjne może być wynikiem uszkodzenia błony komórkowej drobnoustrojów lub zahamowania syntezy ich ściany komórkowej, białek lub DNA. Preparaty mogą wchodzić w interakcje leków.
Interakcje antybiotyków β-laktamowych
β-laktamy to grupa leków obejmująca penicyliny (np. amoksycylinę, kloksacylinę), cefalosporyny (np. cefaklor, cefadroksyl, cefuroksym, ceftriakson), karbapenemy (np. imipenem) oraz monobaktamy (aztreonam). β-laktamy, a w szczególności penicyliny, mogą zwiększać ryzyko powikłań krwotocznych u chorych przyjmujących doustne antykoagulanty (np. acenokumarol). Działają antagonistycznie (przeciwstawnie) z erytromycyną, tetracyklinami i chloramfenikolem. Antybiotyki β-laktamowe mogą także zmniejszać skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych. Nie należy ich stosować z probenecydem, który zmniejsza wydalanie antybiotyków i nasila ich działanie. Jednoczesne stosowanie cefalosporyn może nasilać nefrotoksyczne działanie aminoglikozydów oraz diuretyków pętlowych. Imipenem nasila działanie antybiotyków aminoglikozydowych oraz fluorochinolonów w zakażeniach wywołanych przez Pseudomonas aeruginosa, a także rifampicyny i etambutolu przeciw opornym szczepom Mycobacterium. Nie należy go łączyć z innymi β-laktamami, ze względu na możliwość wzajemnego znoszenia swojego działania.
Interakcje antybiotyków aminoglikozydowych
Ze względu na możliwość nasilenia działania nefrotoksycznego i ototoksycznego, aminoglikozydów (np. gentamycyny, amikacyny, streptomycyny) nie należy łączyć z diuretykami pętlowymi (np. furosemidem), cefalosporynami (np. cefalotyną, cefalorydyną), antybiotykami polipeptydowymi (kolistyną) oraz glikopeptydowymi (wankomycyną).
Interakcje tetracyklin
Antybiotyków tetracyklinowych (np. doksycykliny, limecykliny) nie należy łączyć z penicylinami i cefalosporynami, mogą wzajemnie znosić swoje działanie przeciwbakteryjne. Tetracykliny nasilają działanie leków przeciwcukrzycowych oraz przeciwzakrzepowych, natomiast zmniejszają skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych. Tetracykliny mogą także nasilać działania niepożądane teofiliny, metoksyfluranu, metotreksatu oraz cyklosporyny. Preparaty zobojętniające sok żołądkowy, zawierające jony magnezu, wapnia, glinu, a także produkty takie jak mleko i nabiał mogą zmniejszać wchłanianie tetracyklin z przewodu pokarmowego, osłabiając ich działanie. Należy je podawać z zachowaniem 2-3 godzinnego odstępu.
Interakcje makrolidów
Zwiększone ryzyko interakcji lekowych występuje w trakcie stosowania erytromycyny, roksytromycyny oraz klarytromycyny, co związane jest z ich hamującym wpływem na metabolizm wątrobowy. Bezpieczniejsza i lepiej tolerowana jest azytromycyna.
Pamiętajmy, że w trakcie antybiotykoterapii należy stosować probiotyczne bakterie (Lactobacillus casei, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus rhamnosus) lub drożdże (Saccharomyces boulardii), celem uzupełnienia naturalnej flory bakteryjnej i zapobiegnięcia wystąpienia działań niepożądanych antybiotyków. Probiotyk należy stosować 2-3 godziny po zażyciu antybiotyku, nawet przez 3 miesiące po zakończeniu antybiotykoterapii.
